Esir Şehrin İnsanları

Kemal Tahir'in "Esir Şehrin insanları"

adlı eserini yeni bitirdim.

Kitap Abdülhamit döneminde ingilizlerin esir aldığı İstanbulda devam eden

Osmanlı saray yönetimi ile ona karşı oluşan ittihat ve Terakki cemiyetinin mücadelesi arasında ortaya çıkan istihbarat devletinin halkı takip ederek korkutması ve bunun sonuçlarının doğurduğu toplumsal huzursuzluk ve korkuyu bize aktarıyor.

Kitap Ahmet Selim paşanın oğlu olan Kamil beyin İspanya Ateşeliğinden İstanbula dönüşüyle başlar.

Kamil bey entelektüel özellikleri olan eğitimli batıyı iyi tanıyan münevver bir aydın ve kişiliktir.

Ama maalesef bir eylem adamı değildir.

Tarih bize sarih olarak belirli dönemlerde yaşayan düşünür ve ulemayı tanıtırken fıtraten bu entelektüel ve zihinsel çalışmaların içine girenlerin eylem ve pratik yönünün çok zayıf olduğunu söyler.

İslam alimlerinin çoğunun beden işleri konusunda çok tembel adamlar olduklarına dair rivayetler meşhurdur.

Pskiloji ve sosyoloji insanı üçe ayırır.

-İyi düşünenler

-İyi yapanlar

-Hem iyi düşünüp hem de iyi yapanlar.

Kamil bey iyi düşünen eğitimli biridir

ama henüz iyi yapan biri değildir.

Çünkü yaşamın zorluk ve sınavlarına

karşı nasıl davranacağını çok tecrübe edememiştir.

Kamil bey bir paşa oğlu olarak hep saray çevrelerinde ve zengin eğitimli insanların ortamında büyüdüğünden ingilizler tarafından işgal edilmiş balkan savaşları ile seferberlik yaşayan fakir ve perişan düşmüş sokaktaki Osmanlı insanının  yaşadıklarından habersizdir.

İstanbul'da Abdülhamit'in gitmesini isteyen muhalifler çoğalmış ittihat terakkinin faaliyetleri sonucu muhalif bir meclis Ankara'da kurulmuş Anadoluda

ise kurtuluş hareketi için gizli faaliyetler çoktan başlamıştır.

Tabii bundan rahatsız olan paşa tam bir hafiye ve istihbarat ağı kurarak herkesi takibe almıştır.

İşte bu ruh halinin içine düşen Kamil bey yavaş yavaş İstanbul sokaklarını ve kendi insanını tanımaya başlarken aslında kendisini yeniden tanımasına ve kim olduğunu anlayıp içindeki potansiyelleri açığa çıkarmasına sebep olacak,içinde gizli kalmış hiç bilmediği gerçek

Kamil beyi tanımaya başlayacaktır.

Burda önemli bir ilke bize öğretilir.

İnsan Allahın içine yerleştirdiği potansiyeli ve bu potansiyelin bu dünyada ortaya çıkıp kendisini gerçekleştirmesine sebep olacak özelliklerini nasıl ortaya çıkarabilir?

Yani insan gerçek kimliğini nasıl bulabilir?

Kitap bunun sadece hayatın içinde olabileceğini öğretiyor.

Çünkü evde tek başına oturan bir kimse hiçbir insan ve olayla ilişkisi olmadan

kendisinin ne kadar cesur ne kadar cömert veya ne kadar yalancı ve sahtekâr olduğunu insanlarla birşey yaşamadan bilemez ve anlayamaz.

İşte bunun için hergün tanıştığı yüzlerin değerini anlaması için karakterleri tanıması gerekiyordu.

Üç kuruşluk yüzle beş kuruşluk yüze aynı değeri veremezdi herhalde.

Oysa toplumda öyle yüzler vardı ki bir kuruş bile etmezdi.

"Etrafı yaşamaktan bıkmış ama ihanetten bıkmamış sayısız yüzsüz insanla doluydu"

İşte bu yüzleri tanıması için toplumun içine girmesi ve kendi yüzünün toplumda kaç paralık bir değeri olduğunu görmesi gerekiyordu.

Çünkü Kamil bey aynı zamanda toplumda  çok değerli yüzler olduğunu da öğrenmişti.

İnsan kendisini sadece sokakta dışarıda gürül gürül akan hayatın içinde yani başka insanların içinde bazı şeylerle sınayarak anlayıp ancak varoluşunu gerçekleştirebilir

İşte Kamil bey artık hayatın içindedir ve fakirlik de çekmeye başlamıştır.

Birgün bir kahvede otururken liseden arkadaşı Ahmet içeri girer.

Hoş beş muhabbet derken Ahmet liseden arkadaşları olan ihsana konuyu getirir ve onun hapiste olduğundan bahseder.

İhsan ittihat ve Terakkinin adamıdır ve KARADAYI ismiyle muhalif bir gazete çıkardığı için hapistedir.

Birlikte onu ziyaret etme kararı alıp cezaevine gidince orda ihsan beyin yaşlı ve hamile olan karısı Nedime hanımla tanışırlar.

İhsan bey gazete işleri konusunda Kamil beyden yardım ister.

Fakirlik ve yalnızlık çeken Kamil bey insani ve münevver yönüyle yardım etmezse huzursuz olacağını düşünerek teklifi kabul eder.

Haftalık yazılar yazmaya ve karikatürler çizmeye başlar.

Karadayı gazetesi yeni yönetimle toplumda çok ciddi bir teveccüh görmeye başlar.

Artık toplumun tanınan tüm ünlü yazar ve çizerleri burda buluşmaya başlamıştır.

Fakat karadayı aslında başka bir işleve sahiptir fakat Kamil bey bunu henüz bilmemektedir.

Devamı haftaya…

Sevgi ve bilgi ile kalın...