Elazığ’da Bu Oyuncağı Çocuklar Almıyor!

Elazığ’ın unutulmaya yüz tutmuş geleneksel oyuncaklarından biri olan "mozik," diğer adıyla topaç, yetişkinler için geçmişin izlerini taşıyor.

Bir zamanlar her mahallede çocukların keyifle oynadığı bu oyun, günümüzde yetişkinlerin çocukluklarını arayışlarında eşlik ediyor

HABER: Aylin Solmaz

Bakış Haber’e konuşan Elazığ Kapalı Çarşı Esnaflarından oyuncakçı Ahmet Aktaş, mozik oyununun günümüz çocukları tarafından pek tercih edilmediğini, ancak yetişkinlerin eski günleri yad etmek için bu oyuncaktan aldığını söyledi.

Özellikle ilkbaharda oynanan bir oyun olduğunu dile getiren Esnaf Aktaş, ‘Eskiden ilkbaharda sokaklar çocuk sesleriyle şenlenirdi, herkes topaç çevirirdi. Şimdi talep azaldı ama yetişkinler gelip o günleri hatırlamak için alıyor’ dedi.

FİYATI NEDİR?

Moziğin, ipiyle beraber 20 TL’den satışa sunulduğunu belirten Aktaş, "Günümüz çocukları mozik çevirmeyi bilmiyorlar. Otantik havasıyla hem geçmişi yaşatıyoruz hem de bu kültürün kaybolmaması için çaba gösteriyoruz ’dedi.

‘ELAZIĞ’IN KÜLTÜREL MİRASIDIR’

Moziğin sadece bir oyuncak olmadığını kaydeden Aktaş, “Elazığ’ın kültürel belleğinin bir parçası. Bu oyuncak, çocukların motor becerilerini geliştirmekle kalmıyor, aynı zamanda mahalle kültürünün ve toplumsal oyunların bir sembolü olarak da dikkat çekiyor.

Elazığ’a özgü bu kültürel mirasın korunması ve tanıtılması için daha fazla farkındalık yaratılması gerekiyor” diye konuştu.

MOZİK NASIL OYNANIR?

Tahtadan yapılan bir oyuncak olan topaç; ayı, değirme, dememe, kantır, katır, fır fır, firle ve kiriştek gibi adlarla da anılmaktadır. Topacın çevrilmesi, ucuna ip sarılı “kırbaç” ya da “değnek” yardımıyla olur. İpin uzunluğu, topacın ebadına göre değişmektedir. Kimisinde 30–35 cm uzunluğunda olan ip, kimisinde ise 50–60 cm’ye kadar çıkabilmektedir. “Kırbaç” ya da “değnek” de tıpkı topaç gibi tahtadan yapılmaktadır. Kimi yörelerde topacın ucuna“kabara”, “kopuza” veya “kadak” denilen çiviler çakılır. Topaç çevirme, Türkiye’nin pek çok yöresinde oynanan bir oyundur. Oyuna başlamadan önce, tekerleme söylenerek ebe seçilir. Ardından oyun mekânının ortasına daire çizilir ve tahta kırbacın ucundaki bez (ip) topaca dolanır. Topaç, ucu zemine dik gelecek biçimde yere fırlatılır ve kırbaç yukarıya (oyuncuya) doğru çekilir. Bu sırada diğer oyuncu/oyuncular da, dairenin içinde dönen ebenin topacını durdurmak veya daireden dışarı çıkarmak için teker teker kendi topaçlarını dairenin içine atarlar. Oyunun bundan sonraki aşaması, ebenin topacının durdurulmaya çalışılması ya da dairenin içinden çıkarılmasıdır. Oyunun sonunda, topacı en uzun süre dairenin içinde dönen oyuncu galip gelir.