Türkiye Emekli Maaşlarında Son Durum

GÜNDEM

Türkiye'de emekli maaşlarına yapılan zamlar, ekonomik zorluklar karşısında yetersiz kalmaya devam ediyor. Küresel Emeklilik Endeksi’ne göre, Türkiye, dünya genelinde emekli maaşları sıralamasında son dört ülke arasında yer aldı. Artan enflasyon ve ekonomik dalgalanmalar nedeniyle emeklilerin alım gücü düşerken, maaşların yetersizliği giderek daha fazla tartışma konusu olmaya başladı.

EMEKLİ MAAŞLARI ARTMASINA RAĞMEN ALIM GÜCÜ DÜŞÜYOR

2025 yılı itibarıyla Türkiye’de en düşük emekli maaşı 14 bin 469 TL olarak belirlenmişken, bayram ikramiyeleri de 4 bin TL'ye yükseltildi. Ancak muhalefet, bu artışların halkın geçim sıkıntısını çözmek için yeterli olmadığı görüşünde. 14 bin 469 TL maaşla, temel ihtiyaçların dahi karşılanamayacağı vurgulanarak yapılan zamlara eleştiriler getiriliyor.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 17 Ocak'ta yaptığı açıklamada, Türkiye tarihindeki en büyük emekli maaşı artışlarının yapıldığını ancak hayat pahalılığı ve fırsatçılığın bu artışları etkisiz hale getirdiğini ifade etti.

KÜRESEL EMEKLİLİK ENDEKSİ: TÜRKİYE SONLARDA

ABD merkezli danışmanlık şirketi Mercer ve CFA Institute tarafından hazırlanan Küresel Emeklilik Endeksi'ne göre Türkiye, 48 ülke arasında sondan dördüncü sırada yer alıyor. Endeks, üç ana kritere dayanarak oluşturuldu:

Emekli maaşlarının miktarı Sistemin sürdürülebilirliği Sistemin güvenilirliği

Bu kriterler doğrultusunda Türkiye, 100 üzerinden 48.3 puan aldı. Hollanda, İzlanda, Danimarka ve İsrail, yüksek puanlarla ilk dört sırayı paylaşırken, Türkiye’nin gerisinde sadece Filipinler, Arjantin ve Hindistan bulunuyor.

EMEKLİ MAAŞLARINDA İYİLEŞTİRME ÖNERİLERİ

Türkiye’nin bu sıralamada daha iyi bir konumda olabilmesi için raporda şu önerilerde bulunuldu:

En düşük emekli maaşlarının artırılması Özel emeklilik sistemlerinin yaygınlaştırılması Özel emeklilik fonlarından erken para çekme imkanlarının sınırlandırılması

OECD RAPORU: TÜRKİYE'DE YAŞLI GELİR ADALETSİZLİĞİ YÜKSEK

Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) tarafından hazırlanan "Pensions at a Glance" (Bir Bakışta Emeklilik) raporunda, Türkiye’de yaşlı nüfusun gelir dağılımındaki eşitsizlik oranının yüksek olduğu belirtildi. Türkiye, OECD ülkeleri arasında gelir adaletsizliğinin en fazla olduğu beş ülke arasında yer aldı. Raporda ayrıca, yüksek enflasyon nedeniyle yapılan maaş artışlarının kısa süre içinde yetersiz hale geldiği de vurgulandı. Türkiye’de emeklilik yaşını 52’ye çeken EYT düzenlemesi, emekli sayısında hızlı bir artışa yol açtı.

DİSK RAPORU: TÜRKİYE, AVRUPA'DA GERİYE DÜŞÜYOR

Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) tarafından yayımlanan Kasım 2024 tarihli bir rapora göre, Türkiye’de emekli maaşlarının euro karşısındaki değeri son 10 yılda yüzde 33,6 azaldı. 2012 yılında Türkiye, dokuz Avrupa ülkesinden daha yüksek emekli maaşlarına sahipken, 2021 itibarıyla yalnızca Bulgaristan’ı geride bırakabildi. Rapora göre, Türkiye’de emekli maaşları, son yıllarda Avrupa ülkeleri arasında en fazla düşüş yaşayan sistemlerden biri haline geldi.

Emekli-Sen Genel Sekreteri Fikri Kalender ise, emeklilerin yaşadığı geçim sıkıntısını şu sözlerle ifade etti: "Avrupa'daki emekliler maaşlarıyla Türkiye’ye gelip birkaç ay tatil yapabiliyor. Biz ise köyümüze bile gidemiyoruz."

EMEKLİ MAAŞLARI NASIL BELİRLENİYOR?

Kocaeli Üniversitesi Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü'nden Prof. Dr. Aziz Çelik, Türkiye’de emekli maaşlarının belirlenme sistemine dair şu bilgileri verdi: "Emekli maaşları, çalışanların yıllar boyunca ödediği primlerden ödeniyor. Nüfus yaşlandıkça ve emekli sayısı arttıkça, devletin bütçeden katkı yapması gerekiyor. Türkiye’de emekli maaşlarına devletin yaptığı katkı, 2000'li yılların başında bütçenin yüzde 20’sine yakındı, ancak şu an yüzde 12-13 seviyelerine geriledi."

Emekli-Sen’den Fikri Kalender, devleti yönetenlerin emeklileri yük olarak gördüğünü belirterek, "Biz sadaka değil, hak ettiğimiz maaşı istiyoruz" dedi.

EMEKLİLERİN EKONOMİK DURUMU DAHA DA KÖTÜLEŞİYOR

Türkiye’de emekli maaşları, asgari ücretin altına düşen bir gelir haline geldi. 2000’li yıllarda en düşük emekli maaşı, asgari ücretin 1,3 katıydı. Ancak bu oran yıllar içinde azaldı ve 2016 yılında emekli maaşı asgari ücretin altına geriledi. 2025 itibarıyla ise en düşük emekli maaşı, asgari ücretin sadece yüzde 55’ine denk geliyor.

Emeklilerin bayram ikramiyeleri de enflasyon karşısında değer kaybetti. Prof. Aziz Çelik’in hesaplamalarına göre, ikramiyeler ilk verildiği dönemde enflasyon oranında artırılsaydı, bugün 8.500 TL, asgari ücret artışına paralel olarak ise 13.000 TL olması gerekiyordu.

EMEKLİ MAAŞI NE KADAR OLMALI?

Prof. Dr. Aziz Çelik, emekli maaşlarının, kişinin çalışma hayatındaki maaşının en az yüzde 75’ine eşit olması gerektiğini savundu. Ancak mevcut durumda, en düşük emekli maaşı 14 bin 469 TL, ortalama emekli maaşı ise 17 bin 500 TL civarında.

Emekli-Sen Genel Sekreteri Fikri Kalender, yapılan zamların hayat pahalılığı karşısında hızla eridiğini belirterek, emeklilerin ekonomik sorunlarının siyasi gündemde yeterince yer bulmadığını ifade etti. Kalender, "Bizim için fırsat yaratılmıyor ama biz o fırsatı kendimiz yaratacağız" diyerek, emeklilerin haklarını savunmaya devam edeceklerini belirtti.